کبرای خزر؛ سمی‌ترین مار ایران را بشناسید
کبرای خزری، بومی آسیای مرکزی است؛ در سال ۱۸۳۱ توسط کارل آیشوالد کشف شد و برای سال‌ها به عنوان زیرگونه‌ای از مار کبرا هندی در نظر گرفته می‌شد تا اینکه تجزیه و تحلیل ژنتیکی آن را به عنوان گونه‌ای متمایز نشان داد.
کبرای خزری (Naja oxiana) که به آن مار کبرا آسیای میانه، مار ملاقه، کبرا Oxus یا کبرای ایرانی نیز گفته می‌شود، گونه‌ای از مارهای سمی از خانواده Elapidae است.
به گزارش خبرآنلاین، این گونه بومی آسیای مرکزی است؛ در سال ۱۸۳۱ توسط کارل آیشوالد کشف شد و برای سال‌ها به عنوان زیرگونه‌ای از مار کبرا هندی در نظر گرفته می‌شد تا اینکه تجزیه و تحلیل ژنتیکی آن را به عنوان گونه‌ای متمایز نشان داد.
کارل آیشوالد، طبیعت‌شناس آلمانی بالتیک، مار کبرا خزر را در ابتدا با نام Tomyris oxiana در سال ۱۸۳۱ کشف کرد. الکساندر استراوخ طبیعت شناس روسی آن را در سال ۱۸۶۸ در تیره ناجا قرار داد. نام عمومی ناجا، لاتینی کردن کلمه سانسکریت nāgá (नाग) به معنای "کبرا" است. لقب خاص oxiana از کلمه Ōxus در لاتین یا Ὦξος (Ôxos) در یونانی گرفته شده است و اشاره به نام باستانی رودخانه آمودریا دارد.
در بیشتر قرن بیستم، همه کبرا‌های آسیایی زیرگونه مار کبرای هندی (ناجا ناجا) در نظر گرفته می‌شدند. در این دوره، نام‌های فرعی N. naja oxiana و N. naja caeca برای جمعیت‌های مقیاس ساده N. naja از شمال هند و همچنین جمعیت‌های مربوط به مار کبرا خزر به کار رفت. رنگ‌بندی و اندازه بسیار متغیر در گونه‌های منفرد، طبقه‌بندی را تا زمان ظهور تجزیه و تحلیل ژنتیکی دشوار می‌کرد.
یک مطالعه DNA میتوکندریایی روی مارهای کبرا آسیایی در زیرجنس ناجا نشان داد که مار کبرا خزر از دودمانی که باعث پیدایش مار کبرا (Naja kaouthia) و مار کبرا آندامان (Naja sagittifera) در حدود ۳.۲۱ میلیون سال پیش شد، جدا شده است. به نظر می‌رسد که این گونه علیرغم جدایی جمعیت ناشی از کوه‌های هندوکش از نظر ژنتیکی همگن است.
بنابر داده‌های وزارت جهاد کشاورزی زهر مار‌ها عمدتاً از پروتئین‌ها و پپتید‌های مختلفی تشکیل شده است که بسته به منابع جغرافیایی آن‌ها دارای اثرات سمی و دارویی هستند.
ناجا ناجا اکسیانا یکی از مهم‌ترین مارهای سمی در ایران و آسیای میانه است. نیش این نوع مار می‌تواند باعث درد و تورم شدید و همچنین مسمومیت عصبی شود. بدون درمان پزشکی، علائم به سرعت بدتر می‌شود و مرگ می‌تواند به زودی رخ دهد.
