تعطیلی ناشران کتاب بریل در پی گرانی کاغذ!

حسن عبدلی مسئول بخش نابینایان کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای قم درباره مشکلاتی که نابینایان در حوزه کتاب‌ و کتابخوانی دارند، یادداشتی نوشته که در ادامه می‌خوانیم:
دو هفته قبل هم زمان با ۱۲ آذر روز جهانی معلولان از ۵ عنوان کتاب تبدیل شده به بریل از آثار استاد رحماندوست رونمایی شد. کتاب بریل را شاید عده ای ندیده باشند. کتابی که بر خلاف سایر کتابها کاملا سفید و بی هیچ طرح و رنگی است و تنها نقاط برجسته ای بر روی صفحات آن است که با سر انگشتان افراد نابینا جان می‌گیرند. 

تولید کتاب بریل برای افراد نابینا در ایران از دهه ۴۰ شمسی آغاز شده است و در این سالها با فراز و فرود فراوان روبرو بوده است. در میان مراکز فعال در این حوزه، مجتمع رودکی، کانون پرورش فکری و مدارس ابابصیر شاید شناخته شده‌تر باشند. به دلیل نبود متولی خاص جهت ساماندهی به تولید کتاب بریل و با توجه به کمبود منابع در این زمینه، چند سالی است که نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز به جمع تولید کنندگان کتاب بریل اضافه شده است تا شاید بخشی از نیاز کاربران نابینای خود را پاسخ دهد. 
سهم اندک کتاب‌های بریل در برابر خیل عظیم نابینایان با سواد
آنچه در این میان حائز اهمیت است آن که با وجود فعالیت مراکزی که نام برده شد سهم کتابهای تبدیل شده به بریل در قیاس با تعداد کتابهای چاپ شده در سال شاید به یک درصد هم نرسد. درحالی که تعداد نابینایان باسواد و دارای مدارک عالی بسیار بیشتر از این میزان است.  
بخش نابینایان کتابخانه حضرت آیت الله خامنه ای شهر قم وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور از سال ۱۳۸۹ با دو دستگاه چاپگر رومیزی شروع به تبدیل کتابها به بریل در یک یا دو نسخه برای اعضای خود نمود. از آن سالها تا امروزه که این بخش دارای سه چاپگر قدرتمند برای چاپ انبوه کتاب و یک کارگاه کوچک صحافی است، ۲۵۰ عنوان کتاب در ۵ میلیون صفحه تولید شده است. 

تبدیل کتاب به نسخه بریل دارای فرایندی زمانبر و هزینه‌بر است. ابتدا باید فایل متنی کتاب در اختیار قرار داده شود، سپس باید این فایل متنی بر اساس رسم الخط ویژه نابینایان مرتب شود. پس از چندین بار بازبینی و اصلاح، چاپگر بریل این نقاط را بر روی کاغذ برجسته می کند و کار آماده صحافی می شود.
تولید کتاب بریل هیچ متولی دولتی ندارد
در حال حاضر در کشور، مرکزی که به صورت مستمر و پیوسته در حال تولید کتاب بریل باشد فعال نیست. گرانی کاغذ و هزینه های بالای تولید کتاب بریل، چند مرکز فعال در این حوزه را به اغما برده است. شوربختانه تر آنکه هیچ کدام از این مراکز تحت مدیریت مستقیم هیچ نهاد و ارگان دولتی نیست. در واقع تولید کتاب بریل در ساختار مدیریت کشوری، بدون وجود متولی خاص، رها شده است. 
با توجه به اهمیت خط بریل برای حفظ ارتباط نابینایان به ویژه کودکان نابینا با نحوه نگارش کلمات فارسی، می توان به جایگاه حیاتی تولید کتابهای بریل برای نابینایان پی برد. امید آنکه این حوزه مغفول مانده روزی سروسامانی بیابد.